Yvonne Schavemaker, Holenderska Organizacja Stosowanych Badań Naukowych TNO

Maj 2012 r., zaktualizowane w styczniu 2014 r

Holandia jest dużym producentem i konsumentem gazu ziemnego od czasu początkowej eksploatacji pola Groningen w latach 60-tych ubiegłego wieku. Jest to największe pole eksploatacji gazu ziemnego w (kontynentalnej) Europy Zachodniej. Obecne prognozy wskazują, że produkcja pochodząca z konwencjonalnych lądowych i morskich pól eksploatacji znacząco spadnie w nadchodzących dekadach. Holandia ma jednak nadal duże ambicje dotyczące utrzymania swojej znaczącej roli na rynkach północnozachodniej Europy. Podejmuje tym samym działania mające na celu sprostanie przyszłemu popytowi. Energie Beheer Nederland (EBN) – państwowy udziałowiec Holandii w projektach energetycznych, przedstawił swój cel osiągnięcia produkcji gazu na poziomie 30 BCM w roku 2030, pochodzącego z małych pól eksploatacji. Osiągnięcie wspomnianego pułapu będzie wymagało dużych inwestycji w niewykorzystanych w pełni obszarach, nowych technologii oraz najprawdopodobniej również rozwoju pokładów stanowiących większe wyzwanie, takich jak pokłady gazu łupkowego.

Rola TNO

Holenderska Organizacja Stosowanych Badań Naukowych TNO jest niezależną jednostką badawczą mającą na celu doprowadzenie do stopniowego przejścia na dostawy energii odnawialnej. TNO inwestuje w przyjazne środowiskowo alternatywy dla paliw kopalnych jednocześnie wciąż poszukując coraz czystszych i coraz bardziej zoptymalizowanych metod wykorzystania paliw kopalnych w okresie przejściowym, oraz idąc w stronę bardziej zrównoważonych rozwiązań. Przewiduje się, że spośród wspomnianych paliw przejściowych, gaz ziemny, jako relatywnie czyste paliwo kopalne, ma odegrać największą role.

Jako instytut badawczy i holenderska służba geologiczna, TNO może się pochwalić rozległą wiedzą na temat holenderskich pokładów podziemnych. Zarządza również bazą danych zawierającą wszystkie dane i informacje dotyczące podłoża [ang. subsurface] Holandii. Dzięki danym znajdującym się w tej bazie, pierwsze oszacowania TNO z 2009 r., zlecone przez Energie Beheer Nederland (EBN), potwierdziły wysoki potencjał dla wydobycia gazu łupkowego w Holandii, choć wysokim danym szacunkowym towarzyszyły liczne niewiadome. Z uwagi na wspomniane znaczące niewiadome w oszacowaniach dot. całkowitej ilości gazu w złożu [GIP, ang. gas-in-place], istnieje wiele różnych opinii dotyczących oszacowań zasobów gazu łupkowego w Holandii.

TNO pracuje obecnie nad doprecyzowaniem oszacowań dla gazu łupkowego, w oparciu o zbieranie dodatkowych danych oraz zastosowanie zintegrowanego podejścia multidyscyplinarnego [ang. integrated multidisciplinary approach]. Badania koncentrują się na jurajskiej formacji Posidonia [ang. Jurassic Posidonia shale formation] oraz głębszych pokładach z Namuru. Oprócz oszacowań dotyczących zasobów, TNO prowadzi również badania poświęcone metodom i technologiom mającym potencjalne zastosowania przy ewentualnym wydobyciu złóż gazu w przyszłości. Badania te uwzględniają m.in. minimalizację ingerencji nawierzchniowej [ang. minimization of surface footprint], monitorowanie i stymulację szczelinowania hydraulicznego oraz poszukiwanie alternatyw dla stymulacji hydraulicznej. Integralność odwiertu oraz możliwości obróbki cieczy odpadowych to dalsze obszary badań. Badania te często prowadzi się w bliskiej współpracy z innymi organizacjami badawczymi, uniwersytetami oraz przemysłem.

Dodatkowo, TNO podjęła się działań koordynacyjnych w ramach Wspólnego Programu Badawczego Europejskiego Stowarzyszenia Badań Nad Gazem Łupkowym [ang. European Energy Research Alliance Joint Program on Shale Gas]. Razem z 24 innymi instytutami badawczymi oraz uniwersytetami tworzymy transparentną i niezależną platformę wiedzy na temat gazu łupkowego i w oparciu o badania naukowe dostarczamy wiedzę technologiczną i metody, które służą rozwiązaniu tych wątpliwości, oraz obaw, które pojawiają się w kontekście wydobycia gazu łupkowego.

Debata publiczna

Wydobycie i spodziewana produkcja gazu łupkowego w Holandii pociągnęły za sobą opór społeczny [e.g. Haaren, Boxtel]. TNO dostarcza danych i informacji dotyczących prac nad wydobyciem gazu łupkowego. Niedawno zainicjowała również prace nad dostępną w czterech językach tzw. „Mapą Argumentów” dotyczącą wydobycia gazu łupkowego w państwach członkowskich UE. Mapa ta przedstawia argumenty wszystkich interesariuszy (operatorów, przedsiębiorstw wodnych, organizacji pozarządowych, instytutów badawczych itp.) w sposób jasny i skrótowy. Może także być traktowana jako punkt wyjścia do dalszej dyskusji.

W 2011 r., w reakcji na dyskusję wokół gazu łupkowego, Ministerstwo Spraw Ekonomicznych Holandii zleciło analizę dotyczącą możliwych obszarów ryzyka oraz efektów poszukiwania i wydobycia gazu łupkowego. Analiza została przeprowadzona przez Witteveen+Bos, Arcadis oraz Fugro. W skutek powyższego uznano, że konieczne są dodatkowe badania pozwalające na ustalenie oddziaływania lokalnego na ludzi, środowisko naturalne, oraz, że potrzebne są badania przeprowadzone w oparciu o konkretne lokalizacje, np. w formie oceny wpływu środowiskowego. W reakcji na tę analizę, we wrześniu 2009 r., Ministerstwo podjęło decyzję zlecającą kolejne analizy oceniające wpływ lokalnego oddziaływania. Prace te zostaną prawdopodobnie zakończone w 2015 r.

Licencje

Mimo, że licencje na wydobycie są obecnie zawieszone, kilku operatorów jest w posiadaniu licencji pozwalających na poszukiwanie gazu łupkowego na terenie Holandii. Wszystkie te licencje można znaleźć w bazie danych Ministerstwa Spraw Ekonomicznych Holandii, z podziałem na potrzeby wydobycia ropy i gazu oraz produkcji. Lista wniosków licencyjnych oraz przypadków wycofania licencji jest regularnie aktualizowana. Baza danych nie wprowadza rozróżnienia pomiędzy licencjami dot. konwencjonalnych i niekonwencjonalnych zasobów – zgodnie z Ustawą o Górnictwie oraz przepisami górniczymi [ang. the Mining Act / Mining regulation].