W ostatnich latach, potencjał energetyczny niekonwencjonalnych złóż gazu, w szczególności gazu łupkowego pociągnął za sobą znaczące zainteresowanie rządów, biznesu oraz sektorów badawczych, prowadząc do wzrostu inwestycji w poszukiwanie i rozwój złóż. W świetle przewidywanego wzrostu popytu na energię, gaz ziemny jest często określany jako czystsza alternatywa do ropy i benzyny (pod względem emisji CO₂ na jednostkę energii). Jednocześnie stanowi odpowiedni back-up dla energii odnawialnej. Obecny boom na gaz łupkowy w Stanach Zjednoczonych dodał impetu zainteresowaniu tematem w innych częściach świata. W Europie, niektóre kraje podjęły pierwsze kroki w kierunku wydobycia gazu z łupków podczas gdy inne zachowują ostrożną postawę, w szczególności z uwagi na potencjalne zagrożenia środowiskowe przypisywane technice szczelinowania hydraulicznego.

Warsztaty IASS pt. “Gaz Łupkowy w Europie – Podejście Transdyscyplinarne”, które odbyły się w dniach 21-22 maja, miały na celu zidentyfikowanie i ocenę kluczowych problemów najprawdopodobniej rozwijającego się rynku gazu łupkowego w Europie, przy jednoczesnym wspomaganiu komunikacji między kluczowymi interesariuszami oraz poprawie poziomu zrozumienia wszystkich istotnych zagadnień. Uczestnicy warsztatów pochodzili z Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Polski oraz Ukrainy. Byli wśród nich przedstawiciele świata nauki, rządów, społeczeństwa obywatelskiego oraz przemysłu.

Warsztat koncentrował się wokół czterech głównych zagadnień tematycznych: obecny status działań dotyczących gazu łupkowego w Europie, aspekty geopolityczne oraz makroekonomiczne, zagadnienia dotyczące zaangażowania społecznego, środowiska i technologii.

Dyskusje wokół aspektów gospodarczych i politycznych uwypukliły wiele różnych – czasem charakterystycznych dla danego kraju – aspektów dotyczących tematyki gazu łupkowego, wychodzących poza zagadnienia techniczne. Na najbardziej fundamentalnym poziomie, wiele niewiadomych oraz otwartych pytań dotyczących gazu łupkowego w Europie (zasoby wydobywalne, koszty, itp.) sprawiają, że każda próba modelowania przyszłego wpływu staje się bardzo trudnym zadaniem. Analiza amerykańskiego studium przypadku była źródłem przydatnych spostrzeżeń dotyczących reperkusji gospodarczych i środowiskowych wynikających z wydobycia gazu łupkowego, jednak w stopniu niewystarczającym aby w pełni dać się przenieść na możliwe scenariusze w warunkach europejskich.

Stanowiska rządu i opinii publicznej w poszczególnych krajach dotyczące gazu łupkowego różnią się znacząco – jak również w granicach poszczególnych krajów europejskich. Uwzględniwszy możliwe konsekwencje wydobycia gazu łupkowego, rosnące zaangażowanie społeczne reprezentuje kluczowy składnik demokratycznego uczestnictwa i nie może być ignorowany w żadnym kraju, którego dotyczy. Dyskusja na temat regionalnego programu pilotażowego w Polsce stanowiła przykład tego jak władze lokalne są w stanie zapewnić punkt oparcia dla społeczności lokalnych pod kątem interakcji z przemysłem i wyrażać swoje opinie na wczesnym etapie procesu podejmowania decyzji.

Ostatecznie, podczas ostatniej sesji, eksperci ze świata nauki i przemysłu zaprezentowali najnowsze odkrycia dotyczące zagadnień powiązanych z technologią i środowiskiem. Tematy takie jak emisja niezorganizowana (ang. fugitive emissions), wpływ cieczy do szczelinowania, sejsmiczność indukowana (ang. induced seismicity) oraz gospodarka wodna, poddawano wyjaśnieniom i analizom w świetle zarówno badań naukowych jak i stosowanych obecnie w przemyśle praktyk. Istniejące oraz przyszłe techniki obniżania ryzyka zostały poddane dyskusji a pozostałe wątpliwości zidentyfikowane.

Jedną z czerwonych kresek w dyskusji w trakcie całego warsztatu było oczywiście pytanie czy wydobycie gazu łupkowego w Europie mogłoby pomóc lub też zamiast tego osłabić cele polityki klimatycznej, w szczególności dalszego rozwoju wykorzystania zasobów odnawialnych. W tym kontekście, innowacyjne technologie stosowania gazu ziemnego bez CO₂ mogłyby dostarczyć bardziej kompatybilną z klimatem opcję, jeśli gaz ziemny z niekonwencjonalnych źródeł miałby odgrywać coraz większą rolę w europejskim systemie energii.

Reasumując, obecna debata publiczna dotycząca gazu łupkowego często nie jest w wystarczającym stopniu zakorzeniona w opartym na faktach rozumieniu zagadnień. Ten sam mechanizm często znajduje zastosowanie również w przewidywaniach zwolenników wydobycia gazu łupkowego. Dlatego też, niezbędne jest podejście transdyscyplinarne w celu omówienia naukowych dowodów i perspektyw społecznych z myślą o podejmowaniu merytorycznych decyzji.

Przeczytaj więcej o gazie łupkowym:
Program badawczy IASS [Institute for Advanced Sustainability Studies e.V.] dotyczący Roli i Potencjału Gazu Niekonwencjonalnego.