Nowe perspektywy w debacie dotyczącej wydobycia gazu łupkowego z wykorzystaniem szczelinowania hydraulicznego – Parlament Europejski żąda obowiązkowej Oceny Oddziaływania na Środowisko [ang. Environmental Impact Assessment (EIA)]

Autor: Anna Alexandra Seuser

Uniwersytet w Trewirze, Niemcy

Data publikacji: Październik16, 2013

W środę, 9 października 2013 r., Parlament Europejski przyjrzał się kwestii nowelizacji Dyrektywy dot. Oceny Oddziaływania na Środowisko (EIA) i sformułował wystąpienie dotyczące obowiązkowej oceny wpływu na środowisko w kontekście tzw. procedur szczelinowania. Wystąpienie to jest również częścią głosowania w sprawie modyfikacji propozycji Komisji Europejskiej w kontekście Dyrektywy dotyczącej Oceny Wpływu Środowiskowego (EIA) dla konkretnych projektów publicznych i prywatnych (Dyrektywa EIA  2011/92/EU), która została przedstawiona 26 października 2012 r. (COM (2012) 628 final). W pierwotnych założeniach, nie uwzględniano zastosowania dyrektywy we wszystkich projektach związanych ze szczelinowaniem. W rzeczywistości, propozycja Komisji Europejskiej stała na stanowisku, żeby istniejące przepisy pozostały wiążące. Przepisy te stanowią, że obowiązek przeprowadzenia oceny wpływu środowiskowego uzależniony jest od wolumenu wydobywanego gazu. Dla krajów członkowskich oznaczałoby to, że dla planowanych procedur szczelinowania hydraulicznego albo dyrektywa EIA nie miałaby zastosowania sama w sobie, albo, że wszystkie zaangażowane strony miałyby wątpliwości dotyczące sytuacji prawnej oraz zastosowania dyrektywy w kontekście prawnym. 

Przedmiotem głosowania, które miało miejsce w tym tygodniu był projekt raportu włoskiego parlamentarzysty. Raport posła Andrea Zanoni, reprezentującego Grupę Porozumienia Liberałów i Demokratów (ALDE) zawiera propozycję aby testy były obowiązkowe zarówno dla procesów poszukiwania – tj. poszukiwania pokładów surowcowych w litosferze – jak i studni służących wydobyciu, zgodnie z treścią nowej dyrektywy EIA. Podczas pierwszego czytania 322 delegatów zagłosowało na tak a 311 zagłosowało na nie.

Delegaci zaproponowali aby w przyszłości, projekty szczelinowania hydraulicznego, które w przeszłości poddawano licznym dyskusjom na szczeblu narodowym, co do zasady podlegały w Europie ocenie środowiskowej. Planują skorzystać z politycznej zasady ostrożności środowiskowej, tj. stosować w tym kontekście niezależnie od wydobywanej ilości. Co więcej, obowiązek ten miałby zastosowanie zarówno w przypadku wydobycia jak i poszukiwania możliwych pokładów gazu łupkowego. Unijni delegaci zasugerowali również zwiększoną transparentność dot. informacji przekazywanych społeczeństwu w kontekście planowanych projektów szczelinowania hydraulicznego. Ponadto, należy podejmować działania profilaktyczne, mające na celu uniknięcia konfliktu interesów oraz „zdefiniowania jasnych kryteriów dla zaangażowania społeczeństwa, mając na celu osiągnięcie większego poziomu akceptacji” (Zanoni).

W tym sensie, wiążący obowiązek realizacji EIA został również kilkukrotnie poddany dyskusji na szczeblu narodowym, tak by zapewnić właściwy poziom ochrony dla naszych pokładów wód gruntowych i powierzchniowych. W tym kontekście, zawsze pojawiał się argument, że niebezpieczne chemikalia wykorzystywane podczas szczelinowania hydraulicznego stanowią zagrożenie dla jakości wody i kluczowych zasobów wodnych. Kolejną kwestią uznawaną za problematyczną było zagospodarowanie zasobów wody zanieczyszczonej w procesie szczelinowania hydraulicznego. Ostatnie wydarzenia w Kolorado. gdzie obfite opady deszczu spowodowały, że tysiące naziemnych zbiorników do magazynowania wody zanieczyszczonej w procesie szczelinowania, z nieznanymi niebezpiecznymi dodatkami chemicznymi pochodzącymi z produkcji, odnotowało wycieki, skutkując prawdopodobnym długotrwałym zanieczyszczeniem zasobów wody pitnej, co z kolei wpłynęło na ponowne ożywienie debaty w Niemczech.

Jakie są wyniki wystąpienia parlamentarnego?

Ocena wpływu środowiskowego, zgodnie z propozycją, pozwoliłaby na poddanie badaniom i stosownym obserwacjom kwestii związanych z ochroną środowiska oraz możliwym wpływem szczelinowania hydraulicznego na społeczeństwo – z perspektywy krytyków szczelinowania, nie ma co do tego wątpliwości. Nawet jeśli wystąpienie jest jedynie pierwszym krokiem w tym kierunku, nie należy go pospiesznie utożsamiać z już zatwierdzonym obowiązkiem przeprowadzania Oceny Oddziaływania Środowiskowego (ang. EIA). Wciąż jeszcze nie wiadomo czy wystąpienie Parlamentu Europejskiego zostanie zatwierdzone przez Radę Unii Europejskiej w dalszym toku postępowania. Jednoznaczne rezultaty mogą nie zostać przyjęte aż do drugiego lub nawet trzeciego czytania. Co oznacza, że może to jeszcze trochę potrwać. W sytuacji, w której zarówno Parlament jak i Rada zgodzą się co do nowej dyrektywy EIA, odpowiedzialność za wdrożenie jej zapisów zostanie przeniesiona na państwa członkowskie zgodnie z ich uznaniem – scenariusz który zakłada nie mniej burzliwe rezultaty. Zostało to już dobrze udokumentowane przez trwające miesiąc potyczki (odchodzącej) koalicji (CDU/CSU oraz FDP) aby uchwalić niemiecką ustawę regulującą kontrowersyjną kwestię produkcji gazu łupkowego, która w czerwcu 2013 r. ostatecznie uzyskała status „nieudanej”.